Դաունի համախտանիշ

Դաունի համախտանիշը հաճախ հանդիպող քրոմոսոմային հիվանդություն է: Այն առաջին անգամ նկարագրվել է 1866 թվականին Լանգթոն Դաունի կողմից,ում պատվին էլ հետագայում այն անվանվել է:

Այս համախտանիշով երեխաները աչքի են ընկնում արտաքինով: Որպես կանոն լինում են ցածրահասակ կամ միջահասակ, մկանային համակարգը կարող է թույլ լինել,աչքերը լինում են օվալաձև, լեզուն լինում է բավական մեծ, հաճախ՝ բերանից դուրս եկած, վիզը՝ կարճ, ականջները՝ փոքր: Չնայած նրան, որ կար այն կարծրատիպը, թե Դաունի համախտանիշ ունեցող երեխաները մշտապես ունեն նաև մտավոր հետամնացություն, սակայն հետազոտությունները պարզ դարձրեցին, որ Դաունի համախտանիշով որոշ երեխաներ կարող են ունենալ նորմալ ինտելեկտ, ինչպես իրենց մյուս հասակակիցները: Իսկ մեծամասնության մոտ դիտվում է թեթև կամ միջին ծանրության մտավոր հետամնացություն:

Հայտնի է, որ Դաունի համախտանիշով ծնվելուն կարող է նպաստող գործոն հանդիսանալ մոր տարիքը: 35 տարեկանից բարձր կանայք կրկնակի անգամ ավելի մեծ հավանականություն ունեին ունենալու Դաունի համախտանիշով երեխա: Սակայն հետագա ուսումնասիրությունները պարզ դարձրեցին, որ ծնված երեխաների մայրերի 80 տոկոսը չի գերազանցում 30ը: Հայտնի են նաև այլ ռիսկի գործոններ, դրանք են՝ հոր տարիքը և ազգակցական ամուսնությունը: Ռիսկի խմբի մեջ են մտնում նաև այն երեխաները, որոնց ծնողները արդեն ունեն Դաունի համախտանիշով երեխա:

Գոյություն ունեցող ժամանակակից միջոցները հնարավորություն են տալիս նախապես հայտնաբերել Դաունի համախտանիշը երեխայի մոտ : Եվ այս պարագայում ծնողը ընտանիքի հետ միասին, ինքն է որոշում ընդունում վերցնել նման երեխային մեծացնել ու պատասխանատվությունը սեփական ուսերին, թե ընդհատել հղիություն ցանկացած ժամկետում, հետագայում առողջ երեխաներ ունենալու նպատակով:

Ամեն դեպքում, եթե ծնողը որոշել է լույս աշխարհ բերել այս երեխային, ապա նա պետք է հնարավորինս գիտակցի որոշման լրջությունը, պետք է գիտակցի, որ այս երեխան ավելի շատ ուշադրություն և սեր է պահանջում: Բացի սա Դաունի համախտանիշով երեխա ունեցած ծնողը կանգնում է մեկ այլ դժվարության առաջ ևս: Նա պետք է արագ ու սթափ կարողան աորոշում կայացնել, ինչպես ասել այս փաստը ընտանիքի մյուս անդամներին, մասնավորապես ավագ եղբայրներին կամ քույրերին: Ծնողները հաճախ են վախենում այս պահից, քանի որ ենթադրում են հիասթափություն տեսնել ավագ երեխաների մոտ: Սակայն փորձը ցույց է տալիս, որ նրանք գերագնահատում են իրենց երեխաների հուզականությունը: Եվ որ պետք է քննարկել այս հարցը նրանց հետ որքան հնարավոր է շուտ:

Իմանալով, որ երեխայի մոտԴաունի համախտանիշ է ծնողները մտածում են, ինչպես հայտնել ծանոթ-բարեկամներին, այսպես թե այնպես բոլորն էլ կզգան, որ երեխան արտաքնապես տարբերվում է մյուսներից: Ծանոթները, բարեկամները կսկսեն հարցնել փոքրիկից, ինչը վատ վիճակի մեջ կդնի ծնողին: Որքան էլ ցավոտ լինի խնդրի մասին խոսելը, այն կարևորագույն քայլ է, որը կվերադարձնի ծնողի ինքնավստահությունը և կվերականգն իհոգեկան հավասարակշիռ վիճակը: Նման խնդրի առկայության դեպքում հարազատները, ընկեր-բարեկամերը իրենք էլ չգիտեն, թե ինչպես պետք է արձագանքեն ցավալի նորությանը: Հաճախ նրանք վախենում են օգնություն առաջարկելուց, քանի որ այն ծնողի կողմից կարող է դիտարկվել, որպես անհարկի հետաքրքրասիրություն: Ամենախելամիտ քայլը այս իրավիճակում առանց խղճահարության նշաններ ցույց տալու հստակ արված օգնության քայլերն են, այսինքն լինել ուշադիր և հոգատար ծնողին կատմամբ: Դա մի փոքր կմեղմի ծնողի վիճակը:

Շատ երեխաներ Դաունի համախտանիշով սովորում են դպրոցում, այլ երեխաների հետ: Քչերն են կարողանում ապրել առանձին և ինքնուրույն: Սակայն ոմանք էլ նույնիսկ ամուսնանում են ու ապրում երջանիկ: Կյանքի տևողությունը մոտ 55 տարի է:

Երբեմն մենք թերագնահատում են նրանց: Ծնողները մշտապես պիտի հավատան հաջողությանը: Միայն հավատալու դեպքում նրանք կարող են ակտիվացնել և զարգացնել Դաունի համախտանիշ ունեցող իրենց երեխայի ներքին պոտենցիալը, թաքնված կարողությունները, որոնք մենք հաճախ անտեսում ենք, քանի որ դադարել ենք հավատալ: Այնուամենայնիվ էֆֆեկտիվ աշխատանքի դեպքում այս երեխաները կարող են զարմացնել իրենց ոչ միայն մեխանիկական, այլ նաև ինտելեկտուալ աշխատանքով: Նրանք կարող են հանգիստ լինել հասարակության լիարժեք անդամ: Բայց այդ ամենը միայն մշտական ջանք ու եռանդի առկայության դեպքում:

Ալիսա Խաչատրյան