Գեշտալտ-թերապիա

Գեշտալտ-թերապիան էքզիստենցիալ և փորձարարական մոտեցում է հոգեթերապիայի և խորհրդատվության մեջ, որն իր առաջ նպատակներ է դնում ընդլայնել մարդու գիտակցականությունն և դրա միջոցով հասնել մեծ ներքին ամբողջականության, կյանքի լիարժեքության և իմաստավորվածության, լավացնել կապն արտաքին աշխարհի հետ ամբողջությամբ և շրջապատող մարդկանց հետ:

Գեշտալտ նշանակում է կերպար, գծագիր, ձև: Հոգեբանության մեջ գեշտալտի տակ հասկանում են մասերի հատուկ կազմավորում, որը կազմում է որոշակի ամբողջություն:

Գեշտալտ հոգեբանությունն ազդել է օրգանիզմի՝ որպես մեկ, առանձին մասերի չբաժանվող ամբողջության մասին պատկերացման վրա: Գեշտալտ հոգեբան Կուրտ Լևինը մշակեց հոգեբանական դաշտի տեսությունը: Դրա էությունը կայանում է նրանում, որ վարքը սահմանվում է մարդու կենսական տարածության ամբողջական ուրվագծով, օրգանիզմի պահանջմունքների և արտաքին միջավայրի օբյեկտների միջև հավասարակշռությամբ:

Հոգեթերապիայի պրակտիկայում գեշտալտ հոգեբանության տեսական բացահայտումներ կիրառեց Ֆրիտց Պերլզը 20-րդ դարի 40-ական թթ.:

Մարդն իրենից ներկայացնում է ամբողջական սոցիոկենսահոգեբանական էակ: Նրա՝ ցանկացած բաժանումը մասերի, օրինակ՝ հոգեկանն ու մարմինը, համարվում է արհեստական: Մարդն ու նրան շրջապատող միջավայրն իրենցից ներկայացնում են միասնական գեշտալտ, կառուցվածքային ամբողջություն, որն անվանում են դաշտ:

Գեշտալտ-թերապիայի հիմնական հասկացությունը կոնտակտն է: Օրգանիզմը չի կարող գոյատևել անօդ տարածության մեջ, ինչպես նաև ջրից, բույսերից ու կենդանի էակներից զուրկ տարածության մեջ: Մարդկային էակը չի կարող զարգանալ այլ մարդկանցից զուրկ միջավայրում: Բոլոր հիմնական պահանջմունքները կարող են բավարարվել միայն շրջապատող միջավայրի հետ կոնտակտի միջոցով: Վայրը, որում օրգանիզմը հանդիպում է շրջապատող միջավայրի հետ, գեշտալտ-թերապիայում անվանում են կոնտակտի սահման:

Գիտակցվածությունը տեղեկացվածությունն է այն մասին, թե ինչ է տեղի ունենում օրգանիզմում և դրան շրջապատող միջավայրում: Այն ներառում է ինչպես արտաքին աշխարհի ազդակների, այնպես էլ ներքին օրգանիզմային գործընթացների՝ զգայությունների, հույզերի, ինչպես նաև մտավոր գործունեության՝ գաղափարների, կերպարների, հիշողությունների ընկալման ապրումը: Գեշտալտ-թերապիայի պրակտիկայի հիմնական նպատակը գիտակցվածության ընդլայնումն է: Գեշտալտ-թերապիան ելնում է նրանից, որ եթե մարդիկ հասնում են ներքին և արտաքին իրականությունների պարզ գիտակցման, ապա նրանք կարող են ինքնուրույն լուծել սեփական բոլոր խնդիրները: Այդ պատճառով թերապիան նպատակ չի դնում փոխել վարքը, վարքը փոխվում է ինքնաբերաբար՝ գիտակցվածության աճին համընթաց:

Այստեղ և հիմա. սկզբունք, որ նշանակում է, որ օրգանիզմի համար արդիականը միշտ տեղի է ունենում ներկայում, լինեն դրանք ընկալումներ, զգացմունքներ, գործողություններ, մտքեր, պատկերացումներ անցյալի կամ ապագայի մասին, դրանք բոլորը գտնվում են ներկա պահում:

Գեշտալտ-թերապիան համարվում էր համապարփակ հոգեբանական մեթոդ, որը կիրառելի է մարդկային խնդիրների լայն շրջանում: Նշենք ժամանակակի ցգեշտալտ-թերապիայի կիրառության որոշ բնագավառներ.

• կլինիկական հոգեթերապիա
• ընտանեկան թերապիա
• թրեյնինգներ այն մարդկանց համար, որոնք ձգտում են անձնային աճի և հաղորդակցության լավացման,
• թրեյնինգներ տարբեր մասնագիտական խմբերի ներկայացուցիչների համար
• գեշտալտ-մանկավարժություն
• կազմակերպությունների խորհրդատվություն:

Նյութը պատրաստել է հոգեբան Արմենուհի Խաչատրյանը, 2015 թ.