Համակարգային համախմբումներ ըստ Բերտ Հելլինգերի

Վերջին ժամանակներում ավելի ու ավելի մեծ ճանաչվածություն է ձեռք բերում հոգեթերապիայի մի մեթոդ, որը կոչվում է Բ. Հելլինգերի համակարգային-ֆենոմենոլոգիական մոտեցում կամ, առավել պարզ, «համակարգային համախմբումների մեթոդ»: Ներկայումս համախմբումների մեթոդի միջոցով հաղթահարվում են կոնֆլիկտային իրադրություններն ընտանեկան հարաբերություններում, միջանձնային հարաբերություններում, կազմակերպություններում և ձեռնարկություններում, բացահայտվում են բազմաթիվ լուրջ հոգեկան և ֆիզիկական հիվանդությունների, տրավմաների, սուիցիդալ հակումների, դժբախտ պատահարների արմատները: 

Համախմբման հարցումներ կարող են լինել նաև ֆինանսական խնդիրները, դժվարություններն աշխատանքում, կարիերայում, բիզնեսում, փողերի հետ կապված, ղեկավարության հետ վատ հարաբերությունները, կրկնվող անհաջողությունները, անինքնավստահությունը, կյանքում անորոշությունն և նրա նկատմամբ հետաքրքրության բացակայությունը, մենակության զգացումը, նախկին զուգընկերոջը մոռանալու անկարողությունը, երկարատև հարաբերությունների պահպանման անկարողությունը, տագնապները, վախերը, սեփական կենսական նշանակության սահմանումը, երեխաների բացակայությունն ընտանիքում, ժառանգական հիվանդությունները և այլն: Հարցումը պետք է կրի էներգիա, արդյունքի հասնելու ցանկություն, և որքան ավելի հստակ է նպատակն ու մեծ է այդ ցանկությունը, այնքան ավելի հաջող և արդյունավետ կլինի նվաճումը:

Համախմբումը (համակարգային, ընտանեկան, ախտանշային, կազմակերպչական, կառուցվածքային և այլն) տեխնիկա է, որը թույլ է տալիս կապ հաստատել դիտարկվող համակարգի էներգոտեղեկատվական դաշտի հետ, հայտնաբերել համակարգում առկա շեղումներն և հնարավորինս աշխատել այդ շեղումների ծագման պատճառների հետ:

Այս մեթոդի առավելություններից մեկը կայանում է նրանում, որ այն թույլ է տալիս աշխատել մարդկանց միանգամից մեծ քանակության հետ՝ իր ազդեցությունն ունենալով ոչ միայն այցելուի, որի հարցումը դիտարկվում է, այլ նաև բոլոր ներկաների և համախմբման մասնակիցների վրա: Թերապիան անցկացվում է 8-10 անձ պարունակող խմբերում: Մասնակիցների առավելագույն քանակն է 30-50 անձ: Խումբը նստում է՝ ձևավորելով շրջան: Աթոռներից մեկին նստում է թերապևտը, նրա աջ կողմի աթոռը մնում է ազատ: Այն այցելուի աթոռն է: Այցելուն նստում է աթոռին և նրա հետ թերապևտը վարում է կարճ զրույց, որն ուղղված է հարցման հստակեցմանը, ինչը թերապևտին թույլ է տալիս տեսնել, թե որտեղից կարող է ծագել խնդրահարույց իրադրությունը: Անհրաժեշտության դեպքում, հստակեցվում են այցելուի, նրա ծնողների և նախնիների կյանքից որոշակի մանրամասներ: 

 Այնուհետև այցելուին առաջարկվում է ներկաներից ընտրել իրեն փոխարինող անձի և իրեն վերաբերող անձանց փոխարինող մարդկանց, որոնց սահմանում է թերապևտը (օրինակ, այցելուի հորն և մորը փոխարինող անձանց): Նրանք տեղակայվում են էներեգետիկ դաշտում: Վերջինները սկսում են միմյանց նկատմամբ զգալ այն զգացումներն ու հույզերը, ինչը և իրական մարդիկ, որոնց նրանք փոխարինում են տվյալ պահին: Նրանք կարող են տեսնել մարդկանց կամ իրադարձություններ, որոնք վերաբերվում են այդ իրադրությանը, թերապևտը, հստակեցնելով որոշակի դետալներ այցելուի մոտ, համախմբման մեջավելացնում է այդ մարդկանց և իրադարձությունների փոխարինողներին, որոնք էլ իրենց հերթին սկսում են ապրել նրանց զգացմունքները, հույզերը և անգամ մտքերը: 
 Ընդորում, կարևոր չէ տվյալ մարդը, ում փոխարինում են, ողջէ, թե ոչ, քանի որ դաշտը տվյալ անձի օգնությամբ դրսևորում է այդ անձնավորության որակները, նրա պահանջմունքները և ցանկությունները և այլն: Համախմբումների ընթացքում կարող են արտահայտվել այնպիսի գաղտնիքներ, ինչպիսիք են կնոջ մոտ պտղի արհեստական ընդհատումների քանակը, արտամուսնական սիրային կապերի և արտամուսնական երեխաների քանակը, ընտանեկան գաղտնիքները և նմանատիպ այլ հարցեր: 

Թերապևտը, փոխարինող անձանց օգնությամբ, ուղղորդում է հարցումն այնտեղ, որտեղ ծագել է խնդրի պատճառն և պատճառն ակնհայտ է դառնում: Դրանից հետո թերապևտը, կիրառելով տարբեր տարբերակներ, փնտրում է լուծումը: Դրա հետ մեկտեղ նա փոխում է կերպարների տեղակայումը շրջանում, հարցնում է նրանց զգացումների մասին: 

Վերջնական պատկերը համարվում է լուծում այցելուի համար, երբ նա ինքը և բոլոր կերպարները զգում են իրական թեթևություն, ազատում ծանրությունից և անհանգստությունից: Այցելուի ներսում ամրապնդվում է ներքին առողջարար կերպարը՝ լուծումը: Որոշ ժամանակ անց այն սկսում է գործել կյանքում: Այցելուն զգում է, թե ինչպես է փոխվում իր կյանքը, փոխվում են մարդիկ և իրադարձությունները, տեղի են ունենում բացարձակապես նոր բաներ: Կյանքում փոփոխությունների սկզբունքը հետևյալն է՝ փոխվում ես ինքդ, փոխվում է քեզ շրջապատող կյանքը: 

Համախմբումները շատ պատկերավոր կերպով ցուցադրում են, թե ինչպես է այդսկզբունքն աշխատում: Ընդորում, կարևոր է ընդգծել, որ համախմբման արդյունքն ազդեցություն է ունենում ոչ միայն այցելուի, այլ նաև մնացած մասնակիցների վրա: Նման իրավիճակները համընկնում են և իրենց արդյունքներն են թողնում նաև փոխարինող անձանց և այն մասնակիցների մոտ, որոնք հետևում ե նհամախմբման ընթացքին: Հաճախ ներկաների մոտ դրական արդյունքը կարող է ավելի մեծ լինել, քան այցելուի մոտ:

Թերապևտները համախմբման մասնակիցներից պահանջում են գաղտնապահության կանոնի խիստ պահպանում: Որոշ այցելուներ չեն ցանկանում, որպեսզի իրենց խնդիրների մասին իմանան ուրիշները, քանի որ կարող են ունենալ իրենց պատճառները:

Համախմբումն իսկապես մաքրման և բացասականից ազատագրման զարմանալի գործընթաց է: Այն անհատական գործընթաց է՝ կախված այցելուի ներկա հոգեվիճակից:

Նյութը պատրաստել է հոգեբան Արմենուհի Խաչատրյանը, 2018 թ.: